Zand in de darmen van het paard
Zand in de darmen van het paard afvoeren
Zand in de darmen van het paard vaak oorzaak van koliek, voorkomen is beter dan genezen
Zand in de darmen van het paard is een probleem dat niet onderschat moet worden. Als het zand zich gaat ophopen in de darmen (dikke darm) kan dit de darmen ernstig beschadigen. De darmbewegingen zullen slechter worden door opgehoopt zand, waardoor er zich weer makkelijker nog meer zand ophoopt.
Dit zand krijgt het paard binnen als het in een weide heeft gestaan met kort gras, zo kort dat het paard met de tanden het gras met wortel en al opeet.
Soms is dat niet te voorkomen, met name het najaar waar je vaak nog paarden op zeer kale weiden ziet is de kans hierop groot.
Zo lang de hoeveelheid zand dat door het paard wordt opgenomen niet groter is dan de hoeveelheid die door de darmen kan worden afgevoerd dan is er eigenlijk geen probleem. Maar hoopt het zand zich op dan ontstaan er wel problemen. Het zand verzamelt zich op specifieke plekken (lager gelegen delen, in bochten, etc) waarbij vervolgens de bekleding van de darmwand door de schurende werking van het zand beschadigd raakt. Voedingsstoffen en vloeistoffen kunnen dan minder goed worden opgenomen. Het paard kan afvallen en diarree krijgen. Dit laatste komt in ongeveer 35% van de gevallen voor. Bij de meeste paarden merk je helaas niet zo heel veel. De prestaties van het paard kunnen afnemen doordat het minder goed voedingsstoffen kan opnemen en zich oncomfortabel voelt door de irritatie in zijn darmen.
Door de irritatie van de darmwand en de aanwezigheid van een zandmassa neemt de beweeglijkheid van de darmen af. Het zand kan nu minder gemakkelijk worden afgevoerd en zal zich nog sneller gaan ophopen. Wanneer de opeenhoping groter wordt zal ook de doorstroming van de darmen worden belemmerd. Gassen kunnen moeizamer ontsnappen; het paard kan gaskoliek krijgen. Pijn en spasmen rond de obstructie verminderen de doorstroming van de darmen nog verder. Abnormale darmbewegingen kunnen verdraaing of verplaatsing van de darm veroorzaken. Ook kan het zand uiteindelijk door de darmwand heen schuren. De darminhoud kan nu in de buikholte terechtkomen en fatale ontstekingen veroorzaken.
Gelukkig zullen de meeste paarden deze laatste stadia niet snel bereiken en zijn de gezondheidsproblemen van de voorgaande stadia nog volledig op te lossen. Het belangrijkste blijft een tijdige herkenning van problemen en risicofactoren en het op tijd treffen van passende maatregelen.
Hoe kan ik zandkoliek behandelen?
Bij acute zandkoliek bel je altijd de dierenarts!
Verspil geen kostbare tijd aan zelf dokteren. De onderstaande tekst is alleen ter informatie!
Zandkoliek wordt door dierenartsen in eerste instantie behandeld met paraffine olie en psyllium. Deze twee middelen zorgen er voor dat het zand met de mest mee naar buiten komt, via de natuurlijke weg. Als dat onvoldoende werkt, kan een operatie nodig zijn.
Psyllium
Psyllium zaadjes vormen de basis van vrijwel alle producten die je kunt krijgen tegen zand. De kleine zwarte zaadjes kunnen in hun geheel gebruikt worden of vermalen tot een soort licht-bruine vezels. Psyllium wordt ook wel vlozaad genoemd. De zaadjes zijn afkomstig van Indische psyllum, de latijnse naam van deze plant is Plantago Ovata.
Psyllium bevat slijmstoffen en neemt veel water op (kan ruim 5 x in volume zwellen). Daardoor ontstaat een plakkerige brij in de darmen van het paard. Daarmee komt het zand dan naar buiten. Ook heeft psyllium een gunstige werking op de darmflora.
Psyllium kan met een beetje lijnzaadolie door de brok of muesli gevoerd worden, of in de slobber of bietenpulp. Je kunt psyllium eventueel ook droog over het voer aan je paard geven. Zorg wel dat er voldoende vers drinkwater beschikbaar is.
Producten die psyllium bevatten vind u in deze rubriek
Lijnzaad
In plaats van psyllium wordt ook lijnzaad gebruikt. Dit heeft ongeveer dezelfde werking, maar het moet eerst gekookt worden. Omdat lijnzaad ongeveer even duur is als psyllium en je er meer werk aan hebt, kiezen de meeste mensen voor psyllium.
Paraffine
Paraffine is een olieproduct dat niet door cellen of weefsels wordt opgenomen. Het wordt door dierenartsen vaak met een sonde in de maag gebracht. Het werkt als een smeermiddel, het zand en de mest worden gladder en komen makkelijker naar buiten. Paraffine wordt gebruikt bij zand, maar ook bij (dreigende) darmverstoppingen, bijvoorbeeld als het gevolg van wormen.
Als je paard een makkelijke eter is kun je paraffine ook door het voer mengen, je kunt dan alleen wat minder grote hoeveelheden tegelijk geven.
Doseringen
Psyllium:
Meestal wordt voor preventie van zandkoliek 100 – 200 g psyllium gegeven in een kuur van 5-7 dagen, maximaal eens per maand in de periode dat het paard op zand staat. Deze dosering geldt voor volwassen paarden en is gebaseerd op advies van de Universiteitskliniek in Utrecht. Het is natuurlijk ook altijd een goed idee om met je eigen dierenarts te overleggen. Voor pony’s en veulens moet de dosering verlaagd worden. Bij acute zandkoliek moet er vaak meer psyllium gegeven worden, in combinatie met paraffine. Daarom bij koliek altijd je dierenarts inschakelen!
Paraffine:
Een dierenarts geeft bij zandkoliek vaak 1 of 2 liter met een sonde, door het voer kun je hooguit 100 of 200 ml per keer geven. Dit laatste kan geschikt zijn als je paard geen koliek heeft maar waarschijnlijk wel wat zand in de darmen.
Bij acute zandkoliek altijd de dierenarts laten komen!
